Σεπτέμβριος 2004

 

Αισθανθήκαμε αρκετά περίεργα όταν πρωτοπιάσαμε στα χέρια μας το καινούριο βιβλίο του Γιώργου Μπαλάνου, "Πέρα από το Αίνιγμα της Πεντέλης".

 

http://www.locus7.gr/anexigita-paraxena/23-πέρα-από-το-αίνιγμα-τησ-πεντέλησ.html

 

Θυμηθήκαμε ιστορίες μισοξεχασμένες, επισκέψεις μέσα στο καταχείμωνο, νυκτερινές συζητήσεις που κρατούσαν ως το πρωί, ανοιξιάτικες ηλιόλουστες αναβάσεις στην έρημη τότε σπηλιά, ξαφνικά τηλεφωνήματα του τύπου "ελάτε γρήγορα πάνω να δείτε", αντιγνωμίες για διάφορα παράξενα ευρήματα, ακόμα και μερικά περιέργως κοινά όνειρα με πρωταγωνιστές την Πεντέλη και τη σπηλιά της. Αυτά και άλλα πολλά μας θύμισε το καινούριο βιβλίο του Γιώργου Μπαλάνου.

 

Στην πραγματικότητα, πρόκειται για δύο βιβλία, τα οποία συνθέτουν ένα ενιαίο σύνολο. Το πρώτο αποτελεί επανέκδοση του αρχικού "Το Αίνιγμα της Πεντέλης" (ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ), εμπλουτισμένο με κάποιες επιπρόσθετες φωτογραφίες και επεξηγήσεις. Το συγκεκριμένο βιβλίο σήμανε και τη δική μας εμπλοκή στην υπόθεση αυτή, μια εμπλοκή που έγινε αφορμή ώστε η όλη μας ενασχόληση και μετέπειτα έρευνα γύρω από την Πεντέλη να μας οδηγήσει σε δρόμους και τόπους πολύ πέρα από τη σπηλιά της Πεντέλης, το σημείο δηλαδή απ' όπου ξεκινήσαμε την αναζήτηση μας κάποια χιονισμένη βραδιά. Ανάλογους «δρόμους» και «τόπους» πραγματεύεται το δεύτερο βιβλίο, το οποίο επιτομεί μέρος της συνέχειας της όλης αυτής παράξενης ιστορίας. Και στους «δρόμους» και τους «τόπους» αυτούς έχουμε συναντηθεί με το συγγραφέα του βιβλίου, ο οποίος αποτελεί φίλο και συνεργάτη εδώ και πολλά χρόνια. Μας την είχε στημένη, για την ακρίβεια, σε κάποια «παράξενη γωνιά» της Πεντέλης, χαμογελώντας αυτάρεσκα και υπαινικτικά, παρέα με έναν αλλοπαρμένο γάτο που τον έλεγαν "Τούλη" (από το "Γατούλης"). Μη σας κάνει εντύπωση, λοιπόν, το ότι στο βιβλίο αυτό αναφέρεται και κάποιος "Ίρανον" ή ότι αναλύονται και επεκτείνονται εκεί κάποια θέματα που πραγματεύεται το site. Και μην απορείτε αν σε κάποια επιμέρους θέματα υπάρχουν και διαφορές ή αποκλίσεις στις απόψεις. Τι περιμένατε, δηλαδή; Και πού να μας βλέπατε να καβγαδίζουμε κιόλας (κάτι γράφει ο Γ. Μπαλάνος για ρικίνη, αυτό που δε γράφει είναι ότι το σχετικό τεστ το πέρασε ταυτόχρονα και ο ίδιος, μέσω ενός σιγανού αλλά καθοριστικού "κρατς" από την άλλη άκρη του τραπεζιού).

 

Το εν λόγω βιβλίο είναι πέρα από «καλό» ή «κακό» και απευθύνεται και στις δύο κατηγορίες αναγνωστών. Οι πρώτοι, αυτοί που ψάχνουν για απαντήσεις, θα βρουν εδώ τα πραγματικά δεδομένα του αινίγματος της Πεντέλης, απαλλαγμένα από τις τραγελαφικές άρες μάρες κουκουνάρες που έχουν κατά καιρούς διαδοθεί γύρω από το όλο θέμα. Εκείνοι που είχαν διαβάσει παλιότερα το αρχικό βιβλίο θα βρουν στη συνέχεια του αρκετές ενδιάμεσες απαντήσεις, παρατηρήσεις και επεξηγήσεις σε σχέση με όσα αυτό περιείχε. Θα βρουν, επίσης, και κάποιες απαντήσεις σχετικές με άλλα, παράπλευρα της Πεντέλης θέματα.

 

Οι κατά πολύ λιγότεροι αναγνώστες της δεύτερης κατηγορίας, εκείνοι δηλαδή που ψάχνουν για τις ερωτήσεις του αινίγματος της Πεντέλης, θα βρουν στο βιβλίο αυτό κάτι περισσότερο από σκόρπιες και ασύνδετες ερωτήσεις. Και είναι αυτή κυρίως η κατηγορία αναγνωστών που τελειώνοντας το θα νιώσει κάτι από το άγγιγμα ενός πραγματικά Παράξενου Τόπου.

 

Το συγκεκριμένο βιβλίο, πάντως, περιέχει και κάτι άλλο ακόμα. Αν το πιάσετε, έστω και διαισθητικά, ίσως βρείτε περισσότερες απαντήσεις απ' ό,τι περιμένατε. Ούτως ή άλλως, όμως, το βιβλίο αυτό θα το ξαναδιαβάσετε αρκετές φορές.

 

 

«Είμαστε, ωστόσο, περίεργοι ως προς το χρονικό διάστημα που τα τζάμια των παραθύρων αυτών θα κατορθώσουν να επιζήσουν του πλήθους των αναρριχητών, εκδρομέων, ερευνητών και διαφόρων περιέργων που συρρέουν πλέον στο μέρος.» Αυτά γράφαμε πριν από λίγους μήνες σχετικά με την συντήρηση και αποκατάσταση των εκκλησιδίων της σπηλιάς. Η απορία μάς λύθηκε σύντομα.

 

Αρχικά...

 

...και λίγες μέρες αργότερα.

 

Και να σκεφτεί κανείς ότι τα τζάμια των συγκεκριμένων παραθύρων είναι φτιαγμένα από ειδικό, χοντρό γυαλί, τρεις φορές παχύτερο του συνηθισμένου. Πώς να συγκρατήσει, όμως, το γυαλί τα ένστικτα άσχημων ανθρώπων...

 

Η πόρτα των εκκλησιδίων έχει και αυτή παραβιαστεί. Εκείνοι που κατέστρεψαν τη δουλειά, τον κόπο, το χρόνο και τα χρήματα των άλλων, εκτός από το να ικανοποιήσουν τα ένστικτα τους, πιθανώς ήθελαν και να διαπιστώσουν τι υπάρχει κάτω από κάποιες μαρμάρινες πλάκες που τοποθετήθηκαν πρόσφατα στο δάπεδο των εκκλησιδίων, επηρεασμένοι ίσως από διάφορες φήμες περί ύπαρξης στοών που ξεκινούν από εκεί.

 

 

Αυτό που καλύπτουν οι συγκεκριμένες πλάκες είναι απλά δύο παλιοί τάφοι ασκητών. Και ναι, ξεκινούν πράγματι από εκεί δύο στοές –οι δύο τάφοι, δηλαδή– οι οποίες εκτείνονται ίσα με ενάμισι μέτρο μακριά. Μπορεί και δύο ακόμα.

 

 

Δεν είναι να απορεί κανείς με τη σύγχυση που επικρατεί μεταξύ όσων επισκέπτονται το μέρος, προκατειλημμένοι τις περισσότερες φορές από διάφορες φήμες που έχουν διαδοθεί κατά καιρούς. Εδώ, πρόσφατα, είδαμε το εσωτερικό των μικρών δεξαμενών που βρίσκονται κτισμένες δίπλα στα εκκλησάκια και στις οποίες οι παλιοί ασκητές αποταμίευαν τα αποθέματα νερού τους...

 

 

...να προβάλλονται από το φακό «αποκαλυπτικής τηλεοπτικής εκπομπής» ως αρχή κάποιας μυστηριώδους και ανεξερεύνητης στοάς. Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, ακόμα και σοβαροί άνθρωποι, οι οποίοι όμως δεν έχουν επισκεφθεί ποτέ το μέρος ή έχουν απλά κάνει μια σύντομη βόλτα σε αυτό, να διακατέχονται από φοβερή σύγχυση, ακόμη και για βασικά ζητήματα.

 

  

Μέχρι πρότινος, μία μικρή συκιά που είχε φυτρώσει στο εσωτερικό της τεχνητής σήραγγας δεξιά της σπηλιάς πάσχιζε να αναπτυχθεί στον ανήλιαγο χώρο.

 

 

Όχι πια. Την ξερίζωσαν πρόσφατα. Στη θέση της, και λίγο παραδίπλα, υπάρχουν τώρα σκουπίδια.

 

 

Επιπρόσθετα, μεταξύ των διαφόρων επισκεπτών της σπηλιάς, τελευταία έκαναν την εμφάνιση τους και φαρσέρ. Με τα σπρέι τους, λοιπόν, μουτζούρωσαν τους βράχους έξω από τη σπηλιά...

 

 

...και ενδεχομένως οι ίδιοι, ίσως για να τρομάξουν ακόμη περισσότερο τους άλλους επισκέπτες, στερέωσαν μερικές όρθιες πέτρες στο εσωτερικό της.

 

 

Η Πεντέλη με τη σπηλιά της έχει εδώ και χρόνια καθιερωθεί ως το «εθνικό μας μυστηριώδες θέμα» (κάτι σαν την «εθνική μας ηθοποιό», τον «εθνικό μας αερομεταφορέα» κλπ.). Ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό, πλήθη επισκεπτών συρρέουν στο μέρος. Οι περισσότεροι φτάνουν εκεί οδηγημένοι είτε από απλή περιέργεια είτε από ενδιαφέρον. Υπάρχουν, βέβαια, και οι σχεδόν μόνιμοι πια αναρριχητές (είναι, πάντως, αξιοπρόσεκτο το ότι και εκείνοι επιλέγουν για αναρρίχηση τους βράχους της σπηλιάς, ενώ υπάρχουν τόσα άλλα εξίσου κατάλληλα ή και καταλληλότερα σημεία στο βουνό), καθώς και διάφοροι άλλοι, που συγκεντρώνονται στο μέρος για ποικίλους άλλους λόγους. Η αυξημένη αυτή ανθρώπινη παρουσία τείνει να δημιουργήσει πια μια ιδιότυπη «κοινότητα επισκεπτών της σπηλιάς». Δε θα ήταν υπερβολή να χαρακτηριστεί η κοσμοσυρροή αυτή ως ένα μικρό κοινωνικό φαινόμενο των ημερών μας, και πιστεύουμε ότι ένας ψυχολόγος ή ένας κοινωνιολόγος θα μπορούσε να βρει στο όλο φαινόμενο υλικό για μια ενδιαφέρουσα μελέτη. Θεωρητικά, αυτό που οδηγεί τους περισσότερους στη σπηλιά είναι η περιέργεια. Αν, όμως, τους ρωτήσετε τι ακριβώς κάνουν εκεί, θα διαπιστώσετε ότι πίσω από τις πρώτες εξηγήσεις του τύπου «ήρθαμε για βόλτα» ή «για να δούμε το μέρος», οι περισσότεροι δε γνωρίζουν ούτε οι ίδιοι γιατί ακριβώς έχουν έρθει. Και, αν τους παρατηρήσετε για λίγο, θα διαπιστώσετε ότι πραγματικά δεν κάνουν τίποτα το συγκεκριμένο. Ο χρόνος επίσκεψης του μέσου επισκέπτη στη σπηλιά δεν υπερβαίνει συνήθως το ένα τέταρτο, ενώ οι περισσότεροι έχουν επισκεφθεί το μέρος και κατά το παρελθόν. Ακόμη και κάποιοι που είναι πεπεισμένοι ότι τίποτα το περίεργο δεν συμβαίνει, επισκέπτονται ανά τακτά διαστήματα τη σπηλιά. Αν τους ρωτήσετε γιατί ήρθαν... «μα, για βόλτα φυσικά» θα σας απαντήσουν, «τι άλλο

 

Ένα νέφος έχει δημιουργηθεί σταδιακά γύρω από τη σπηλιά της Πεντέλης. Ένα νέφος από ανθρώπους, θεωρίες και γεγονότα, που χορεύουν αργά γύρω από ένα όλο και πιο δυσδιάκριτο κέντρο. Είναι ένα ακόμη κεφάλαιο της μεγάλης και παράξενης αυτής ιστορίας.

 

 

Πέρα από την απομάκρυνση των «πιάτων» από την κορυφή της Πεντέλης, καμία άλλη αξιόλογη μεταβολή δεν έχει σημειωθεί στον πρώην στρατιωτικό σταθμό τηλεπικοινωνιών. Ο συνεχιζόμενος χαρακτηρισμός της περιοχής ως στρατιωτικής παραπέμπει τη συζήτηση γύρω από το θέμα αυτό κάπου στο μέλλον.

 


 

 

Ιούνιος 2004

 

Οι παρακάτω γραμμές γράφτηκαν στις 19/06/2004. Σήμερα, 25/06/2004, και το τελευταίο όρθιο «πιάτο» που είχε απομείνει στο χώρο του πρώην σταθμού τηλεπικοινωνιών δεν είναι πλέον ορατό.

 

 

Την Τρίτη, πρώτη Ιουνίου που μας πέρασε, ξεκίνησε μία σύντομη επιχείρηση τεμαχισμού και μεταφοράς των δύο «πιάτων» του στρατιωτικού σταθμού τηλεπικοινωνιών Πεντέλης που έβλεπαν προς τα νοτιοδυτικά. Τα «πιάτα» αυτά αποσπάστηκαν από τις βάσεις τους...

 

 

...τεμαχίστηκαν, φορτώθηκαν με τη βοήθεια γερανού...

 

 

...και μεταφέρθηκαν με φορτηγά προς άγνωστη κατεύθυνση (μάλλον προς ανακύκλωση).

 

 

Ο σταθμός της Πεντέλης διέθετε αρχικά οκτώ «πιάτα», εκ των οποίων τα δύο, διαμέτρου μικρότερης των υπολοίπων και τοποθετημένα σε σημείο όπου δεν μπορούσαν να γίνουν εύκολα ορατά από απόσταση, κείτονται τεμαχισμένα, άγνωστο από πότε, στην κορυφή του βουνού. Άλλα δύο «πιάτα», από τα οποία το ένα έχει αποκολληθεί από τη βάση στήριξης του και έχει καταπέσει, παραμένουν ακόμα στο χώρο (προφανώς, τις επόμενες ημέρες επίκειται η απομάκρυνση όλων των «πιάτων» από το βουνό).

 

Ο σταθμός διέκοψε ολοκληρωτικά τη λειτουργία του τον χειμώνα 2001–2002, ωστόσο διάφορες παρατηρήσεις συνηγορούν στο ότι η αντίστροφη μέτρηση για την απενεργοποίηση του είχε ξεκινήσει αρκετά χρόνια νωρίτερα, πιθανώς ταυτόχρονα με την απενεργοποίηση της γειτονικής βάσης της Νέας Μάκρης. Έτσι, ο σταθμός τηλεπικοινωνιών στην κορυφή της Πεντέλης φαίνεται ότι είχε υποστεί μια σταδιακή περικοπή των επιχειρησιακών του λειτουργιών επί σειρά ετών, με αποκορύφωμα την πλήρη απενεργοποίηση του, κάπου μεταξύ 2001–2002.

 

Η κατάσταση που επικρατεί εδώ και καιρό στο σταθμό γεννά αρκετά ερωτήματα. Ο χώρος είναι γενικά αφύλακτος, και μόνο μερικά σποραδικά περίπολα της αστυνομίας τηρούν στοιχειωδώς τα προσχήματα περί φυλασσόμενου χώρου. Οι εγκαταστάσεις βρίσκονται σε κατάσταση διάλυσης, με τα περισσότερα από τα παλιάς τεχνολογίας ηλεκτρονικά μηχανήματα να έχουν ανοιχτεί και καταστραφεί. Μερικά μεταλλικά καλύμματα, μάλιστα, από τα κεντρικά πάνελ ελέγχου, φαίνεται να έχουν λιώσει στα σημεία στερέωσης τους στις κονσόλες, και έχουν αφεθεί ακουμπισμένα στους τοίχους.

 

 

Οι χώροι των εγκαταστάσεων μοιάζουν να έχουν λεηλατηθεί, με σπασμένα τζάμια, σοβάδες, λάδια λίπανσης, εξαρτήματα μηχανημάτων και διάφορα άλλα αντικείμενα διασκορπισμένα στα δάπεδα. Ανάμεσα σε όλα αυτά, μερικά νεότερα μηχανήματα, συνδεδεμένα με αναμεταδότες, δείχνουν να βρίσκονται σε κατάσταση λειτουργίας. Λίγο παραπέρα, στο εκκλησάκι της κορυφής του βουνού ("Μεταμορφώσεως του Σωτήρα"), τα παράθυρα έχουν εδώ και πολλά χρόνια σφραγιστεί με μεγάλες πέτρες (!), ενώ το εσωτερικό του, που έχει απογυμνωθεί από κάθε εκκλησιαστικό αντικείμενο, καταλαμβάνεται ολοκληρωτικά σχεδόν από ένα μεγάλο κοντέινερ.

 

 

Στο κοντέινερ αυτό υπήρχαν εγκατεστημένα μέχρι πρόσφατα μηχανήματα τηλεπικοινωνιών, τα οποία έχουν πλέον απομακρυνθεί. Οι πολυάριθμες κεραίες, ωστόσο, που παραμένουν φυτεμένες περιμετρικά, υπενθυμίζουν τις ασυνήθιστες «λειτουργίες» της εκκλησίας αυτής.

 

Μιας και ο χώρος, παρά την εγκατάλειψη του από την Αεροπορία, εξακολουθεί να χαρακτηρίζεται στρατιωτικός, δε θα δημοσιεύσουμε προς το παρόν φωτογραφίες του, όπως και δε θα θίξουμε κάποιες πτυχές του όλου θέματος, αφήνοντας ορισμένες εκκρεμότητες να εκκρεμούν (περισσότερα για τις εγκαταστάσεις του σταθμού τηλεπικοινωνιών εδώ).

 

 

Είναι πολύ όμορφο να βλέπει κανείς τα διάφορα ζώα του βουνού να επιστρέφουν σταδιακά στις καμένες εκτάσεις της Πεντέλης.

 

 

Και είναι αξιέπαινη η προσπάθεια της Πυροσβεστικής και αρκετών από τους κατοίκους των γύρω περιοχών να διαφυλάξουν τον τόπο από τους εμπρηστές, που έχουν αφανίσει τα τελευταία χρόνια χιλιάδες πεύκα και εκατομμύρια μικρά και μεγάλα πλάσματα του δάσους.

 

Με χαρά, λοιπόν, διαπιστώσαμε τα εγκαίνια ενός καινούριου πυροφυλακίου, σε «στρατηγικό» σημείο του βουνού...

 

 

...καθώς και την αυξημένη παρουσία πυροσβεστών και πυροφυλάκων στο μέρος.

 

Τα πράγματα, όμως, σήμερα θα ήταν πολύ καλύτερα αν η ανάγκη για την αυξημένη αυτή επιτήρηση είχε γίνει αισθητή λίγα χρόνια νωρίτερα, προτού τα περισσότερα από τα πεύκα της Πεντέλης γίνουν στάχτη και οι σχετικές εκτάσεις μετατραπούν σε χέρσες. Σε αυτή την περίπτωση, δε θα συναντούσαμε εικόνες όπως αυτή...

 

 

...όπου κάποιοι συζητούσαν για την οριοθέτηση οικοπέδων στην καμένη πλαγιά, σπεύδοντας να απομακρυνθούν όταν μετά από ώρα αντιλήφθηκαν τη δική μας παρουσία. Τόσο απλά, εύκολα και γρήγορα οι κατοικίες των πλασμάτων του δάσους και οι χώροι στους οποίους διάφοροι μουρλοί (*) όπως εμείς καταφεύγουν προκειμένου να διατηρούν μια στοιχειώδη επαφή με τη φύση μετατρέπονται σε ιδιωτικές περιουσίες. Α, και προτού αρχίσετε να κατηγορείτε κάποιους άλλους ως υπαίτιους της κατάστασης αυτής, θεωρώντας τους εαυτούς σας αμέτοχους, θυμηθείτε πόσες ήταν οι φορές τα τελευταία χρόνια που ψηφίσατε «τοπικούς άρχοντες», βουλευτές ή κόμματα λαμβάνοντας έστω και αμυδρά υπόψη τις όποιες προγραμματικές τους δεσμεύσεις σχετικά με τα θέματα προστασίας και διαφύλαξης των καμένων δασικών εκτάσεων και του περιβάλλοντος γενικά. Και πόσες ήταν οι φορές που δεν τους ψηφίσατε, όταν δεν τήρησαν ούτε καν στοιχειωδώς τις δεσμεύσεις τους αυτές...

 

(*) Ναι, έτσι μας βλέπουν αρκετοί από τους ανθρώπους γύρω μας. Δε θα ξεχάσουμε τις διάφορες περιπτώσεις όπου, ενώ μας είχαν σταματήσει σε κάποιο μπλόκο, οι αστυνομικοί μάς ρωτούσαν επίμονα –κοιτάζοντας μας με διαπεραστικό, αετίσιο βλέμμα τι δουλειά είχαμε να βρισκόμαστε στο βουνό. Υποθέτουμε ότι το να περνούσαμε τη ζωή μας συχνάζοντας σε μπαράκια και παίζοντας joker θα λογιζόταν ως κάτι πιο φυσιολογικό και λιγότερο ύποπτο.